Üretra nedir? Ne işe yarar? Üretra nasıldır? Kadın ve erkek üretrası farklı mıdır? gibi soruların cevabını merak ediyorsanız yazıyı okumaya devam edin…
Üretra idrar yollarının dışa açılan son kapısıdır. Yapıları farklı olmakla birlikte hem erkeklerde hem de kadınlarda üretra bulunur. En basit tanımıyla üretra, idrar kasesinde biriken idrarın dışarı atılmasını sağlayan ve ince bir boruyu andıran tüp şeklinde bir kanaldır.
Üretra Ne İşe Yarar?
Üretranın temel görevi mesanede ayni idrar kesesindeki idrarın vücut dışına atılmasını sağlamaktır. Erkeklerde aynı zamanda meni sıvısı da üretradan geçerek dışarıya çıkar. Mesanede idrar biriktiğinde ve uygun ortam sağlandığında beyne işeme isteği gönderilir ve beyin işeme komutu verdiğinde, idrar kesesi kasılır, üretranın başlangıç noktası olan mesane boynundaki kaslar gevşer. Böylece işeme olayı gerçekleşir.
Üretranın Yapısı Nasıldır?
Üretra darlığını, belirtilerini ve tedavisini daha iyi anlayabilmek için, üretranın yapısını (anatomisini) bilmek gerekir. Yukarıda da bahsettiğim gibi üretra ince bir tüp yapısında olup adeta bir boruyu andırır. Üretra ya da idrar kanalı, idrar kesesindeki idrarın dışarı atılmasını sağlayan tüp şeklinde bir organdır. Üretra, idrar kanalı, idrar yolu ya da dış idrar kanalı olarak da bilinir. İdrar kanalı erkekte 20 cm, kadında 4 cm uzunluğundadır. Bu kanalın herhangi bir yerinde herhangi bir nedenden dolayı daralma olmasına ve idrar yapmada güçlük çekilmesi olayına üretra darlığı denir. Üretranın yapısı kadın ve erkeklerde farklıdır. Şimdi bu farklılıkları daha detaylı inceleyelim;
Erkek Üretrası Nasıldır?
Erkeklerde üretranın uzunluğu 20 cm kadardır. Normal bir üretranın çapı yani içinin genişliği yaklaşık 9 mm kadardır. Üretra, idrarı tutmayı yarayan ve sfinkter (büzük) adı verilen kas demetleri tarafından ön ve arka üretra olmak üzere iki kısma ayrılır. Bu kas tabakasına tıp dilinde genitoüriner sfinkter adı verilir. Bu sfinkterin ön kısmında kalan parça ön (anterior ) üretrayı, arka kısmımda kalan parça ise arka (posterior) üretrayı oluşturur.
Ön (Anterior) Üretra
Anterior (ön) üretra yaklaşık 15 cm uzunluğundadır. Penis ucundaki delikten başlar ve sfinkter tabakasına kadar uzanır. Ön üretra, kendi arasında meatus, penil üretra ve bulber üretra olmak üzere üçe ayrılır. Meatus, penis ucundaki deliktir. Burası üretranın en dar yeridir. Penil üretra ise, idrar kanalının penis içinde uzanan kısmıdır ve yaklaşık 15 cm uzunluğundadır. Bulber üretra ise idrar kanalının penil üretradan sonraki kısımdır.
Arka (Posterior) Üretra
Arka üretra, membranöz, prostatik ve mesane boynu olmak üzere 3 parçadan oluşur. Membranöz üretra, 2-2,5 cm uzunluğunda, prostatın hemen önündedir. Üretranın en az genişleyen bölümüdür. Meatustan sonra üretranın en dar yeridir. Üretranın bu kısmı, idrarı tutmaya yarayan sfinkter kaslarını içirir.
Kadın Üretrası Nasıldır?
Kadın üretrası erkek üretrasına göre daha kısadır. Yaklaşık 4-5 cm uzunluğunda ve 8-9 mm genişliğindedir. Haznenin (vajinanın) hemen ön tarafında yer alır.
Üretra Hastalıkları Nelerdir?
Üretranın en sık görülen hastalıkları darlık, enfeksiyon, divertikül ve karünküldür.
Üretra Darlığı
Daha çok erkeklerde görülür. Erkeklerde üretra daha uzundur. Bu yüzden yaralanmalara daha açıktır. Kadınlarda ve çocuklarda da görülebilir. İdrar kanalının bir yerinde ya da birden fazla yerinde olabilir. En önemli belirtisi idrar yapma zorluğudur. Darlığın yerine, sayısına ve uzunluğuna göre tedavisi değişir. Darlık kısa ise öncelikle kapalı ameliyat denenir. Tekrar eden ya da uzun olan darlıklarda üretroplasti adı verilen ameliyat uygulanır.
Üretrit (Üretra İltihabı)
Üretranın iltihabına üretrit adı verilir. Hem erkeklerde hem de kadınlarda görülebilir. Üretra kadınlarda daha kısadır ve dış ucu vajinanın hemen üzerinde sonlanır. Makata yakın olduğu için bakteriler kolaylıkla üretranın içine girebilir. Erkeklerde üretritin en sık nedeni bel soğukluğu ya da gonore hastalığıdır. Kadınlarda ise en sık rastlanan sebep makattan bulaşan mikroplardır. İdrar yaparken yanma, sık idrar yapma, erkeklerde penis ucundan akıntı olması üretrit belirtileridir. Üretrit tedavisinde antibiyotikler kullanılır.
Üretra Divertikülü
Üretra diverikülü ya da üretral divertikül, üretra duvarının kesecik şeklinde genişlemesidir. Bazı hastalarda herhangi bir belirti olmayabilir. İdrarda yanma, idrar sonrası damlatma, sık idrar yapam, acil idrar yapma isteği gibi belirtiler görülür. Üretral divertiküller çocuklarda genellikle hipospadias ameliyatından sonra ortaya çıkar. Üretral divertikül tanısında bu durumdan şüphelenmek çok önemlidir. İşeme sistoüretrogramı, ultrasonografi ve manyetik rezonans görüntüleme tanıda kullanılan yöntemlerdir. Divertikül genişse, enfeksiyon, taş oluşmuşsa ameliyat ile düzeltilmelidir.
Üretral Karunkül
Üretral karunkül, daha çok kadın üretrasında görülen iyi huylu bir tümördür. Daha çok menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda görülür. Üretral karunkül, üretranın uç kısmında, yumuşak kıvamda, kırmızı renkte, dokunulduğunda çok çabuk kanayan ve damardan zengin tümörlerdir. İdrarda kanama ve iç çamaşırda kan görülmesi en sık görülen belirtilerdir.
Üretra Kanseri
Üretra kanseri çok nadir görülen kötü huylu tümörlerdir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Üretral kanserin nedenleri arasında iritasyonlar, enfeksiyonlar ve darlıklar yer almaktadır. Yassı (skuamöz) hücreli kanser en sık görülen üretra kanseridir. Üretra kanserinin en sık görülen belirtisi idrarda kan görülmesidir. Sık idrara çıkma da üretra kanseri belirtisi olabilir. İdrara çıktıktan sonra mesanenin tam olarak boşalmadığı hissi, geceleri idrara çıkma da yine üretra kanseri belirtileri arasındadır. Hastalığın gidişatı kanserin üretrada bulunduğu yere ve duvar içine olan derinliğine bağlıdır. Üretranın uç kısmında ve kökleri derin olmayan üretra kanserleri genellikle kolay tedavi edilebilirken, üretranın arka kısmında olan kanserler daha güç tedavi edilirler.